به گزارش ایرنا به نقل از اسپوتنیک، جنت یلن در جلسه استماع کمیته خدمات مالی مجلس نمایندگان آمریکا اظهار کرد: این واقعیت که دلار به‌عنوان ذخیره ارزی مورد استفاده قرار می‌گیرد و نقش بسیار بزرگی در تراکنش‌ها دارد باعث شده است که تحریم‌های ما بسیار موثرتر باشد اما جای تعجب ندارد که برخی کشورهایی که نگران هستند تحت تاثیر تحریم‌های ما قرار بگیرند به‌دنبال جایگزینی برای دلار باشند. ما باید پذیرای این مسئله باشیم.

وزیر خزانه‌داری آمریکا با ادعای اینکه هیچ کشوری حتی چین قادر نیست دلار را تکرار کند، افزود: ما بازارهای مالی باز و عمیق، نقدینگی و حاکمیت قوی قانون داریم و جریان سرمایه را کنترل نمی‌کنیم. هیچ کشوری نمی‌تواند این وضعیت را الگوبرداری کند. برای هیچ کشوری آسان نیست که راهی برای دور زدن دلار پیدا کند.

یلن در حالی ضمن اعتراف به از سکه افتادن دلار در بین کشورها، همچنان با اعتماد به نفس از جایگاه دلار حرف می‌زند که خودش هم به‌خوبی می‌داند اوضاع دلار چندان مساعد نیست و درواقع در مقام وزیر خزانه‌داری آمریکا دارد برای دلار آبروداری می‌کند.

این در حالی است که جیمز ریکاردز؛ مشاور سابق سیا که نقش پررنگی در طراحی و اعمال تحریم‌های مالی و بانکی علیه ایران داشته ولی در عین حال محذوریت‌های یک مقام سیاسی را ندارد، با صراحت بیشتری سخن گفته و تاکید می‌کند که گروه بریکس در حال ایجاد یک ارز تجاری ذخیره جدید است که می‌تواند جایگزینی برای دلار باشد و انتظار می‌رود که افول هژمونی دلار در کمتر از سه ماه آینده آغاز شود.

او به تازگی گفته است: در ۲۲ آگوست (۳۱ مرداد ۱۴۰۲)، یعنی حدود دو ماه و نیم دیگر، مهم‌ترین تحول در نظام مالی بین‌المللی از سال ۱۹۷۱ فاش خواهد شد زیرا ۲۲ آگوست تاریخ آغاز اجلاس سران بریکس در آفریقای جنوبی است و سال ۱۹۷۱ سال پایان دادن آمریکا به نظام برتون وودز بود. 

این مقام سابق سیا پیش‌بینی کرد که جهان طی چند سال آینده شاهد انتقال از سلطه دلار به یک ارز اصلی جدید خواهد بود و می‌تواند نقش دلار را در پرداخت‌های جهانی ایفا ‌کند و در نهایت جایگزین آن شود. گرایش به سمت ارز جدید که توسط کشورهای بریکس، برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی به منظور تأثیرگذاری بر تجارت جهانی و سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی مورد بحث قرار می‌گیرد انقلابی عمیق و غیرمنتظره ایجاد کند و موجب ایجاد یک شوک ژئوپلیتیک بی‌سابقه شود که ممکن است دنیا برای آن آماده نباشد.

ریکاردز معتقد نیست که این ارز به شکل پول کاغذی برای معاملات عادی روزانه در دسترس باشد بلکه یک ارز دیجیتال خواهد بود که توسط یک موسسه مالی جدید در گروه بریکس نگهداری می‌شود.

ائتلاف جهانی برای دلارزدایی 

این روزها خبرهای متعددی از اقدام دولت‌ها برای کنار گذاشتن دلار از معاملات فی‌مابین و استفاده از ارزهای محلی شنیده می‌شود و جالب اینکه فاصله تکرار این اخبار هر روز کمتر و کمتر می‌شود. از چین در شرق و برزیل در غرب جهان تا روسیه و هند همگی بر یک تصمیم اشتراک نظر دارند؛ دلار قابل اتکا نیست.

اکنون زنگ خطر تضعیف این اهرم قدرتمند آمریکا به صدا درآمده تا جایی که فرید زکریا، تحلیلگر سرشناس شبکه تلویزیونی سی‌ان‌ان نسبت به آن هشدار داد و تصریح کرد که دومین اقتصاد جهان (چین) و بزرگ‌‌ترین صادرکننده انرژی جهان (روسیه) فعالانه تصمیم گرفته‌اند به سلطه دلار به‌عنوان لنگرگاه نظام مالی جهان آسیب بزنند.

این تحلیلگر با تأکید بر وضعیت فاجعه‌بار اقتصاد آمریکا هشدار می‌دهد که اقتصاد این کشور زمانی می‌تواند دوام بیاورد که جایگاه بی‌بدیل دلار حفظ شود وگرنه اگر این جایگاه تضعیف شود آمریکا به چنان حال و روزی گرفتار می‌شود که تاکنون به خود ندیده است.

ولادیمیر پوتین؛ به‌عنوان رهبر یکی از کشورهایی که تحت تحریم‌های مالی آمریکا قرار گرفته، چندی قبل در مصاحبه‌ای درباره علت ارائه پیشنهاد تجارت با یوان به‌جای دلار تصریح کرد: «من به شما اطمینان می‌دهم که در هر صورت همه کشورهای دارای ذخایر طلا و ارز خارجی به این فکر می‌کنند که آمریکا تا چه اندازه شریک قابل اتکایی است؟ به جهات فوق همه به این نتیجه رسیده‌اند که آمریکا قابل اتکا نیست و از این‌رو شرکای تجاری ما با خوشحالی توافق می‌کنند که پرداخت‌هایمان به یوان باشد و می‌دانید که کشورهای صادرکننده نفت خاورمیانه هم خواسته‌اند که پرداخت‌ها به یوان باشد. ما این را خیلی تدریجی توسعه می‌دهیم و از ارزهای قابل اتکا استفاده‌ خواهیم کرد.

«ایلان ماسک»؛ مالک سرشناس شرکت فضایی اسپیس ایکس، خودرو‌‌سازی تسلا و شبکه اجتماعی توئیتر هم در پاسخ به سؤال یکی از مخاطبان خود مبنی بر اینکه «دلار در حال از دست دادن موقعیت خود به‌عنوان ارز ذخیره است»، گفت: «موضوعی جدی است. سیاست آمریکا خیلی زشت و جابرانه است و همین، کشورها را وادار کرده که دلار را رها کنند و کنار بگذارند».

روایت بلومبرگ از عواقب هولناک دلارزدایی

بلومبرگ هم چندی پیش در گزارشی به کاهش اعتبار آمریکا و عواقب وحشتناک دلارزدایی بر اقتصاد آن پرداخته و ضمن اعلام اینکه «هیمنه واشنگتن شکسته شده است»، سرنوشت آمریکا را با سرنوشت روم باستان مقایسه کرده است که سرانجام سقوط کرد.

این رسانه آمریکایی افزود: در این دوران نامطمئن، به ندرت روزی می‌گذرد که کشوری از حرکت تدریجی برای ترویج استفاده از ارز خود خبر ندهد. چین، هند و روسیه، در میان دیگر کشورها، یک گفت‌وگوی طولانی‌مدت در مورد دلارزدایی را به‌عنوان راهی برای اثبات هژمونی خود و همچنین به‌عنوان بیمه در برابر تحریم‌های آمریکا مانند تحریم‌هایی که برای مجازات ولادیمیر پوتین به‌خاطر حمله به اوکراین و منزوی کردن ایران پس از آغاز مجدد برنامه تسلیحات هسته‌ای‌اش استفاده می‌شد دوباره آغاز کرده‌اند.

بلومبرگ افزود: به گفته کارشناسان شکست کنگره و فدرال رزرو در مدیریت بدهی آمریکا و ورشکستگی بانک‌های آمریکا اعتماد جهان به فدرال رزرو را تضعیف می‌کند و جذابیت بلندمدت دلار را کاهش می‌دهد. 

استفاده از ارزهای محلی

 راه خروج از بن‌بست دلار

به علت استفاده ابزاری آمریکا از دلار، دولت‌های مختلف سهم این ارز را از ذخایر خود کاسته‌اند به‌طوری که سهم دلار از ذخایر بانک‌های مرکزی جهان از 70 درصد 20 سال پیش به کمتر از 60 درصد رسیده و پیوسته رو به کاهش است.

به موازات کاهش ذخایر دلاری، کشورها به‌دنبال راه‌اندازی یک نظام پرداخت بین‌المللی هستند که خارج از نظام سوئیفت تحت سلطه دلار است. به همین منظور تاکنون چین و روسیه نظام‌های پرداخت مخصوص خود را راه‌اندازی کرده‌اند. همچنین در سفر رئیس‌جمهور چین به عربستان در سال گذشته، پیشنهاد شد بخشی از بهای نفت سعودی‌ها به یوان تسویه شود. هند نیز بیشتر واردات خود از روسیه را با ارزهایی غیر از دلار انجام می‌دهد. به همه این موارد، رواج استفاده از رمزارزها به‌عنوان شیوه‌ای برای پرداخت‌های غیردلاری و دورزدن این ارز جهان‌روا را هم بیفزایید.

چین با روسیه و برزیل توافقنامه‌‌هایی در مورد حذف دلار و تجارت دوجانبه با یوان منعقد کرده‌اند. علاوه‌بر این به گزارش نشریه تمپو، اتحادیه اقتصادی کشور‌های جنوب شرق آسیا موسوم به «آسه‌آن» شامل برونئی، کامبوج، اندونزی، لائوس، مالزی، میانمار، فیلیپین، سنگاپور، تایلند، و ویتنام در حال بررسی حذف دلار، یورو، ین و پوند انگلیس از مبالات تجاری بین کشور‌های عضو خود و استفاده از ارز‌های ملی است. رویترز به نقل از وزیر نفت پاکستان هم روز دوشنبه هفته جاری گزارش داد که این کشور هزینه اولین محموله وارداتی نفت خام خود را از روسیه به یوان چین پرداخت کرده است. 

موضع ایران درباره دلارزدایی

جمهوری اسلامی ایران هم اقدامات مختلفی برای دلارزدایی از مبادلات خود انجام داده است. احسان خاندوزی؛ سخنگوی اقتصادی دولت، درباره مطرح شدن تسویه مبادلات ایران و چین با یوان و ریال در سفر سال گذشته رئیس‌جمهور کشورمان به چین و سایر معاملات بین‌المللی گفت: سیاست دولت در زمینه تسویه تجاری این بوده است که از حداکثر ظرفیت ارز محلی استفاده کند و دلار و یورو را به صفر یا حداقل برساند. در روسیه هم چنین موضوعی مطرح شد و توافق خوبی حاصل شد. طرف چینی هم از این مسئله استقبال کرد.

او تأکید کرد: کاهش سلطه دلار مورد موافقت ایران، چین، روسیه، ترکیه و برخی کشورها است و در حال حاضر شاید کمتر از پنج درصد مبادلات ما با چین و روسیه با یورو و دلار انجام می‌شود.

همچنین نشریه فوربس اخیرا در گزارشی نوشت: به نظر می‌رسد که ارتباطات بانکی بین ایران و روسیه در حال گسترش است و بانک مرکزی ایران اعلام کرده که برخی بانک‌ها به‌دنبال بازگشایی دفتر یا شعبه در روسیه هستند. این تحولات با تلاش‌های رسمی دوطرف برای توسعه سیستم‌های پرداخت تجاری جدید به منظور دور زدن دلار آمریکا همراه شده است.

رونمایی از جایگزین سوئیفت

روسیه همکاری‌های پولی و بانکی با ایران با هدف دورزدن هژمونی معاملات دلاری را تا حدود زیادی پیش برده است و حتی سال گذشته پیام‌رسان‌های بانکی رسمی دو کشور به هم متصل و امکان ارتباط بانک‌های ایرانی با بانک‌های روسی و بانک‌هایی در 13 کشور دنیا فراهم شد.

همچنین محسن کریمی؛ معاون بین‌الملل بانک مرکزی از راه‌اندازی سوئیفت داخلی بین اعضای اتحادیه پایاپای آسیایی در آینده نزدیک خبر داده و گفته است: جمهوری اسلامی ایران از سال گذشته یک پیام‌رسان اختصاصی برای مبادله پیام‌های بانکی بین اعضای اتحادیه پایاپای طراحی و در اجلاس سال گذشته مطرح کرد که اعضای این اتحادیه بر لزوم جایگزینی یک پیام‌رسان اختصاصی بین اعضاء و جایگزینی آن به‌جای سوئیفت تأکید کردند. در این اجلاس بر استفاده از ارزهای دیجیتال بانک‌های مرکزی اعضای اتحادیه تأکید شد.

هراس دلارزدایی در اتاق جنگ آمریکا

اعتراف جنت یلن درباره رواج دلارزدایی در جهان از آن جهت اهمیت دارد که وزارت خزانه‌داری آمریکا به تعبیر رهبر معظم انقلاب اسلامی در ششم خرداد 1397 به اتاق جنگ آمریکا علیه ایران تبدیل شده است. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در دیدار رمضانی مسئولان نظام در ششم خردادماه 1397 در تشریح لایه‌های مختلف سیاست‌های ایالات متحده آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران گفتند: «من عرض می‌کنم دشمن ما اتاق جنگ را برده است در وزارت خزانه‌داری؛ اتاق جنگ علیه ما به‌جای وزارت دفاع، وزارت خزانه‌داری آنها است، به شکل فعال هم مشغولند».

رهبر معظم انقلاب در شهریورماه ۱۳۹۵ هم تصریح کردند: «اگر مسئولان و مردم بتوانند اقتصاد مقاومتی را به معنای واقعی محقق و کشور را از «جادوی مالی و پولی» دشمن خلاص کنند و «ارزش و آقایی دلار» را در زندگی اقتصادی بشکنند کشورهای دیگر را نیز نجات داده‌اند و برای آنها الگو خواهند شد.»